"Pax" Sara Pennypacker

Przepiękna opowieść o przyjaźni człowieka i zwierzęcia. Przyjaźni wystawionej na wielką próbę. Ale jest to również, a może przede wszystkim, książka o wojnie, stracie, umieraniu, samotności i bólu. A wszystko to dostrzec można na cudownej okładce z zapatrzonym w dal lisem.

Po zapoznaniu się z pierwszymi rozdziałami, w moim odczuciu była na tyle smutna i momentami przygnębiająca, że bałam się ją dać do czytania córce. Jednak moja dziesięciolatka po raz kolejny zaskoczyła mnie dojrzałością. Z początku podchodziła dość sceptycznie do pozycji, w której nie będzie magii, czarodziejów, duchów, smoków i innych fantastycznych elementów. Jednak już od pierwszej strony książka ją pochłonęła. A łzy w jej oczach, które zaistniały w połączeniu z uśmiechem po przeczytaniu ostatniej strony, były najlepszą recenzją, jaką mógłby sobie wymarzyć każdy autor.

Dwunastoletni, na wpół osierocony chłopiec musi rozstać się ze swoim lisem, który przetrwał jako jedyny z miotu i dorastał wśród ludzi, w dwuosobowej rodzinie. Powodem ich rozstania jest nadchodząca wojna i wyjazd ojca na front. Chłopiec zostawia liska na leśnej drodze, a sam zostaje odwieziony do swojego dziadka, który jest mu prawie obcym człowiekiem. W ten sposób zostaje na świecie praktycznie sam, a dodatkowo martwi się o zwierzęcego przyjaciela. Wyrzuty sumienia i tęsknota każą mu wrócić. Ucieka więc z dziadkowego domu i wyrusza w daleką, niebezpieczną, pieszą podróż, do miejsca oddalonego o trzysta kilometrów, gdzie ma nadzieje znaleźć wciąż żywego przyjaciela i na nowo się nim zaopiekować.

Książka jest pisana z dwóch perspektyw - chłopca i lisa. Dzięki temu możemy sobie wyobrazić co myśli i czuje zwierzę, jak bardzo jest oddane człowiekowi, tęskni, jak się boi i w jaki sposób przystosowuje się do nowych warunków życia. Słyszymy myśli zwierząt, które wiedzą o ludziach i wojnie o wiele więcej, niż byśmy się spodziewali. W rozmowie z Paxem, stary lis alfa tłumaczy młodziakowi zawiłości ludzkiej natury:

"Człowiek odmawia pomocy głodnemu sąsiadowi, udaje, że nie ma jedzenia, chociaż jego spiżarnia jest pełna. Okazuje obojętność partnerce, którą sam wybrał. Miłym głosem zwabia owcę, by ją oddzielić od stada, a potem ją szlachtuje."

A o wojnie stary, mądry lis mówi tak:

"Jest taka choroba, która czasami dopada lisy. Sprawia, że przestają być sobą i atakują obcych. Wojna to taka choroba, tylko u ludzi.(...) Tam, gdzie żyłem z ludźmi, kiedyś przyszła wojna. Wszystko zostało zniszczone. Wszędzie był ogień. Śmierć dosięgała nie tylko zarażonych wojną dorosłych samców, ale też dzieci, matki, stare osobniki ich własnego gatunku. Wszystkie zwierzęta. Ludzie zarażeni tą chorobą niszczą wszystko na swojej drodze."

Z kolei w rozdziałach opisujących chłopca, poprzez jego przebłyski wspomnień poznajemy historię dramatu, związanego ze śmiercią mamy. Autorka niemal niepostrzeżenie przemyca przesłanie, że gniew, a nawet złość czy agresja po stracie najbliższej osoby, są normalnymi reakcjami. Bo człowiek musi wyrzucić z siebie cały ten żal i smutek, żeby móc dalej normalnie żyć. Autorka nie oszukuje młodych czytelników, nie zbywa ich suchą informacją o śmierci, ale pokazuje, że może ona się zdarzyć każdemu i w każdej chwili oraz jak wygląda potem życie tych, którzy pozostali. W tym miejscu daję duży plus za poważne traktowanie czytelników. Bo dzieci nie lubią być okłamywane, nawet dla ich dobra. One lubią znać prawdę i ta prawda im się należy. U nas książka wywołała rozmowę o śmierci, która, mam wrażenie, była bardzo potrzebna i oczyszczająca, zarówno dla mamy jak i córki.

Polecam "Paxa" starszym dzieciom oraz dorosłym, bo książka ta wymaga już pewnej dojrzałości emocjonalnej. Nie chcę zdradzać zakończenia, ale mimo całego smutku, można w tej historii doszukać się pozytywnego wydźwięku, o czym świadczy wspomniany wcześniej uśmiech przez łzy ;)